Imagu drogon, kiu pliigas vian streson, anksion kaj kiu mense lacegigas vin; drogon, kiu ne nur dependigas vin, sed kiu ĉiutage lasas vin sen energion. Kiu uzus tiun drogon? Preskaŭ ĉiuj. Tiu drogo nomiĝas TikTok.
Ĉu vi sentas vin sola? Ne zorgu, en la komunumo de tendencoj kaj defioj vi havos «amikojn», kiuj ege volos vidi kiel vi agas kiel idioto aŭ vi ridinde kaj hontinde dancas.
Adoleskantoj, infanoj kaj plenkreskuloj stulte agas pro socia aprobo. Sed tio ne damaĝas iun, ĉu? Estas defioj kiel metu lesivojn en la okulojn por vidi, se ilia koloro ŝanĝiĝas; sin ŝminki per oranĝa ŝimo; faligi iun per la piedoj dum ri saltas, kiel en la jena video:
Homoj mortis farinte stultajn defiojn. Kiu kulpas? TikTok ne devigas al vi uzi la platformon, sed en mondo ege stresa, kiu kaŭzas angoron kaj estas tro-dozo de dopamino, kun homoj kiuj urĝe bezonas socian aprobon, ekzistas homoj, kiuj rifuĝas en toksa medio. Estas homoj, kiuj sentas la neceson montri al aliuloj, ke ili feliĉas, ke ili havas mirindan vivon... La realo estas tre malsama.
Pro familiaj konfliktoj, problemoj en la lernejo aŭ en la laborejo, homoj rifuĝas en TikTok, kiu unuavide ne ŝajnas drogon, por forgesi siajn problemojn. Tamen TikTok agas en la mezolimba vojo, aktivante la sistemon de cerba rekompenco. Se vidi stultajn videojn igas, ke vi forgesu viajn problemojn kaj ankaŭ donas al vi plezuron, vi vidos stultajn videojn, kaj via cerbo volos fari tion denove, do vi vidas alian videon kaj via cerbo produktas dopaminon. Iom post iom la dopaminerga sistemo adaptiĝas: unue sufiĉos al vi vidi videon, sed poste vi bezonos vidi du, tri, kvar... Por atingi la saman plezuran nivelon kiel en la komenco vi devos vidi pli kaj pli da videoj.
Aliflanke la agoj, kiuj sane pliigas la dopaminon, kiel fari ekzercojn kaj sane manĝi, estas tedaj. Oni ne povas kompari tiujn agojn kun tio, kion la grandaj firmaoj ofertas, kio maksimume pliigas vian dopaminon, sen nenia peno via, ĝis vi estas dika, elĉerpita...
Per sociaj retejoj kiel TikTok ne necesas, ke vi elektu tion, kion vi volas vidi, ĉar la algoritmo elektas por vi la specon de merdo, kiun vi ŝatas, donante ĝin al vi, sen ke vi devos movi unu fingron. Ĝi faras tion senkoste, ĉar vi estas la produkto: ĝia negoco konsistas en teni vin dependa antaŭ ekrano, por ke vi vidu la kiel eble plej grandan nombron de reklamoj. Kial ili faras tion? Ŝanĝante iom post iom viajn agojn kaj vian pensmanieron, alivorte igante vin dependa, sen ke vi konsciu. Vi ne povas vidi kiel funkcias la algoritmo, kiu estis hiperoptimumigita por dependigi vin, sed vi povas vidi la sekvan videon kaj fari aliajn aferojn, kiuj igu, ke aliaj homoj restu pli da tempo en la platformo, kiel komenti kaj ŝati. Vi estas uzato, ne uzanto.
Pro tio vi faris preskaŭ nenion dum tutaj tagoj kaj vi ĉiam estas tiel laca, malgaja, enuigita, stresita, korpremita, senmotivigita, iritita, malfortigita... mania.
Ĉu TikTok malsanigas homojn? TikTok estas reflekto de nia socio, socio malsana, trompita per malvera feliĉo de la sociaj retejoj, laca de la mondo. La sociaj retejoj scias multajn aferojn pri vi, sed vi nenion scias pri ili, ĉar ili estas malliberaj programoj. Ekzistas liberaj sociaj retejoj, sed ili ankaŭ povas esti tre toksikaj.
Por liberigi vin de la dependeco vi povas klopodi la dopaminan sentoksigon, tio estas, malpliigi la uzadon de sociaj retejoj kaj fari aferojn, kiuj postulas penon kaj ne donas al vi tujan plezuron. Por ke tio estu pli facila, oni povas fari tion iom post iom.
Kompreneble la sociaj retejoj ankaŭ povas esti utilaj, sed oni devas modere uzi ilin. Plej bone estus, ke ili estu liberaj kaj privatecrespektemaj. Ili ne devas instigi dependecon, tion kion TikTok, Instagram, YouTube kaj aliaj sociaj retejoj faras.
